«روزه» یکی از اعمال عبادی مهم در اسلام است که هم مادی و هم معنوی تأثیرات بسیار مثبتی بر زندگی روزهدار میگذارد. درباره تأثیرات مادی و معنوی که بر جسم و روح حاکم است، مطالب فراوانی میتوانیم بگوییم. اثری که فوری و قطعی است و در جسم و روح مشترک است؛ یعنی همانطور که روی جسم اثر مثبت میگذارد، بر روح هم اثر میگذارد و به عکس، بسیاری از تغییرات روحی بر جسم هم اثر مثبت دارد. شاید کمتر عمل عبادی داشته باشیم که اینقدر روی پاکی و سلامت جسم اثر داشته باشد و این خصوصیت هم برای آن ذکر شده باشد. پس اثر روزهداری جسمی و روحی است و این شاخصه فقط در این عمل عبادی دیده میشود.
در هر صورت اولین خاصیت مادی که اثر مستقیم بر روح انسان هم دارد، تقویت انضباط مادی، معنوی و عبادی و نیز مستحکم کردن اراده انسان است. روزه، انضباط و قدرت کنترل بر خواستههای جسمانی را تقویت میکند که به افزایش اراده و قدرت تصمیمگیری در زندگی مادی هم کمک میکند؛ به گونهای که در برابر نیازها و تمناهای نفس قدرت ایستادگی به دست میآوریم و این اتفاق روح ما را هم تحت تأثیر خود میگذارد و نیل به درجات معنوی و الهی را آسان میکند. حتی انسان در برابر خواستههای مادی توان ایستادگی پیدا میکند و یاد میگیرد نباید هرجا که دل و میلش رفت او هم برود. این کار عزت نفس انسان را زیاد میکند و شخصیت مادی او را هم میسازد.
دومین تجربه گذراندن گرسنگی، فهمیدن و درک آن است؛ یعنی روزه گرفتن به انسان این توانایی را میدهد که با گرسنگی کشیدن با نیازهای جسمانی و زیادهخواهیهای نفس مقابله کند و با فهمیدن آن میتواند به افزایش شکرگزاری برای نعمتهایی که خداوند بر ما ارزانی داشته کمک کند.
سومین اثر، افزایش همدلی و خیرخواهی و توجه به نیازمندان، گرسنگان و نیازمندان است؛ یعنی درک حال کسانی که بهخاطر ضعف مالی نمیتوانند غذای مناسب و مورد نیاز خود را تهیه کنند و در این موضوع دچار مشکل هستند. این همدلی هم به معنای رفع کامل این نیازمندی برای نیازمندان است. هنگامی که درک صحیحی از روزهداری و گرسنگی ایجاد شود، جبران ضعفها و نیازها تا برطرف شدن کامل آن انجام میپذیرد.
چهارمین اثر، پاکسازی روح و جسم است. روزه بهعنوان یک فرصت برای پاکسازی روح و جسم شناخته میشود که باعث پاک شدن از گناهان و تقویت ارتباط با خدا میشود. نتیجه روزهداری صحیح، ایجاد و تثبیت حال بندگی، اطاعت، تقوا و تقرب به خداوند است. با توجه به این تأثیرات، روزه بهعنوان یک عمل عبادی و فعالیت روحانی، به تعادل و هماهنگی بین بخشهای مادی و معنوی زندگی انسان کمک میکند و به رشد معنوی و مادی انسانها کمک میکند. آنچه ارمغان روزهداری است، تزکیه جسم و روح است و کسی که به این پاکی برسد رستگار واقعی و مصداق «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکىٰ» است. تزکيه، آن است که فکر از عقايد فاسد و نفس از اخلاق فاسد و اعضا از رفتار فاسد پاک شود و زکات پاک کردن روح از حرص و بخل و مال از حقوق محرومان است. پس نتیجه روزهداری رستگاری است.